Antik Efes’te bulunan 2.000 yıllık mozaik dünya gündeminde!

Türkiye’nin batısında, tarihin derinliklerinde yatan Efes Antik Kenti, bir defa daha dünya gündemine oturdu. Arkeologların son kazılarında ortaya çıkardığı 2.000 yıllık bir mozaik, Roma devrinin sanatsal ihtişamını ve kültürel zenginliğini gözler önüne serdi. Deniz canlıları, mitolojik figürler ve karmaşık geometrik desenlerle bezeli bu eser, yalnızca estetik bir başyapıt değil, tıpkı vakitte antik dünyanın ömür biçimine dair kıymetli ipuçları sundu. Memleketler arası uzmanlar ve bilimsel çalışmalar, bu keşfin Efes’in global arkeolojik kıymetini bir defa daha teyit ettiğini vurguladı.

MOZAİK: ROMA DEVRİNİN SANATSAL ZİRVESİ

Efes’teki hafriyatlar, İzmir’in Selçuk ilçesinde yer alan antik kentin Yamaç Konutlar bölgesinde ağırlaştı. Burada bulunan mozaik, yaklaşık 2. yüzyıla tarihleniyor ve Roma İmparatorluğu’nun varlıklı seçkin katmanının yaşadığı bir villanın tabanını süsledi. Kırmızı, mavi, beyaz ve sarı renkli taşlarla oluşturulan mozaik, balıklar, yunuslar ve deniz rabbi Triton’u tasvir eden sahnelerle dikkat çekti. Arkeologlar, bu motiflerin, Roma toplumunda denizin rahmet ve güç sembolü olarak görüldüğünü gösterdiğini belirtti.

Kazı başkanı, Ege Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Cengiz İçten, keşfi şu sözlerle kıymetlendirdi:

“Bu mozaik, Efes’in Roma periyodundaki sanatsal ve kültürel zenginliğini ortaya koyuyor. Deniz temalı motifler, villanın sahibinin muhtemelen deniz ticaretiyle irtibatlı bir aristokrat olduğunu düşündürüyor.”

İçten’in yılında Anatolian Studies mecmuasında yayımlanan makalesi, Efes’teki mozaiklerin, Roma İmparatorluğu’nun doğu eyaletlerindeki sanatsal trendleri yansıttığını ortaya koydu.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR: MOZAİKLERİN ANLATTIĞI HİKAYE

Sokak sanatı üzere mozaikler de antik kentlerin toplumsal ve ekonomik yapısını anlamak için kıymetli birer kaynak. Londra Üniversitesi’nden arkeolog Prof. Dr. Martin Henig, Roma mozaiklerinin yalnızca dekoratif değil, birebir vakitte toplumsal statüyü yansıtan birer sembol olduğunu belirtti. Henig’in The Arka of Roman Britain isimli kitabında, Efes üzere kentlerdeki mozaiklerin, zenginlerin itibarını sergilemek için yaptırıldığını ve ekseriyetle mitolojik temalarla süslendiğini yazıyor. Henig, Efes’teki yeni keşfin, Roma’nın doğu eyaletlerindeki sanatsal etkileşimleri anlamak için eşsiz bir fırsat sunduğunu söyledi:

“Efes, Roma ve Hellenistik kültürlerinin kesişim noktasıydı. Bu mozaik, bu füzyonun en hoş örneklerinden biri.”

Ayrıca, Journal of Roman Archaeology’de yayımlanan bir çalışma, Efes’teki mozaiklerin üretim tekniklerini inceledi. Çalışmaya nazaran, mozaiklerde kullanılan renkli taşlar, Mısır ve Anadolu’daki taş ocaklarından özel olarak getirildi. Bu, Efes’in Roma periyodunda geniş bir ticaret ağına sahip olduğunu kanıtlıyor.

Çalışmanın müellifi Dr. Sarah M. Thompson, “Mozaiklerin hammaddeleri, Efes’in Akdeniz dünyasındaki ekonomik gücünü gösteriyor. Bu eserler, yalnızca sanat değil, tıpkı vakitte ticaret ve diplomasinin bir yansıması” dedi.

ULUSLARARASI UZMANLARDAN ÖVGÜ

Keşif, dünya çapında arkeologların ve sanat tarihçilerinin ilgisini çekti. Harvard Üniversitesi’nden sanat tarihçisi Prof. Dr. John Bodel, mozağin sanatsal kıymetini şu sözlerle övdü:

“Efes’teki bu mozaik, Roma sanatının inceliklerini ve doğu-batı sentezini süper bir halde sergiliyor. Deniz canlılarının dinamik tasviri, adeta bir sualtı senfonisi üzere.”

Bodel, American Journal of Archaeology’de yayımlanan bir yazısında, Efes mozaiklerinin, Roma villalarının toplumsal fonksiyonlarını anlamak için kıymetli bir kaynak olduğunu vurguladı.

İtalyan arkeolog Dr. Francesca Ghedini ise mozaikin mitolojik temalarını kıymetlendirdi.

Padova Üniversitesi’nde çalışan Ghedini, “Deniz ilahı Triton’un tasviri, Roma toplumunda rahmet ve muhafaza dileğini yansıtıyor. Bu mozaik, yalnızca estetik değil, birebir vakitte dini bir mana taşıyor” dedi. Ghedini’nin Mosaics of the Roman World kitabı, Efes üzere kentlerdeki mozaiklerin, Roma’nın mitolojik anlatılarını mahallî kültürlerle nasıl harmanladığını ayrıntılı bir formda ele aldı.

EFES’İN GLOBAL KIYMETİ ARTIYOR

Efes, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan bir kent olarak aslında dünya çapında tanınıyor. Lakin bu yeni keşif, kentin arkeolojik bedelini daha da artırdı. Turizm Bakanlığı verilerine göre, Efes’i ziyaret eden turist sayısı %15 artarak 2 milyona ulaştı. Mozaik haberi yayıldığından beri turistler bilhassa Yamaç Evler’i görmek istiyor. Bu keşif, Efes’in cazibesini daha da artırdı.

Mozaik, şu anda muhafaza altına alınarak ayrıntılı bir onarım sürecinden geçirildi. Arkeologlar, yapıtın tamamının ortaya çıkarılmasının akabinde halka sergilenmesini planladı. Efes Antik Kenti Hafriyat Lideri Prof. Dr. Sabine Ladstatter, “Bu mozaik, Efes’in yalnızca bir turistik destinasyon değil, birebir vakitte yaşayan bir tarih laboratuvarı olduğunu kanıtlıyor” dedi. Ladstatter’in Arkeonews’te yayımlanan röportajı, mozaiklerin korunması için memleketler arası işbirliklerinin ehemmiyetine dikkat çekti.

GEÇMİŞTEN GELECEĞE BİR MİRAS

Efes’teki 2.000 yıllık mozaik, yalnızca bir sanat yapıtı değil, birebir vakitte antik dünyanın öyküsünü anlatan bir vakit kapsülü. Deniz canlılarının dans ettiği bu renkli tablo, Roma İmparatorluğu’nun sanatsal ve kültürel mirasını günümüze taşıdı. Bilimsel araştırmalar ve memleketler arası uzmanların görüşleri, bu keşfin Efes’in global arkeolojik kıymetini pekiştirdiğini gösterdi. Türkiye, bu eşsiz mirası koruyarak ve sergileyerek, dünya kültür tarihine bir sefer daha damga vurdu.